Bir olayı haberleştirirken odağımız genellikle ne olduğu, nasıl olduğu, kimin yaptığı ve sonrasındaki etkileri oluyor. Yani çoğu zaman haber, başlangıç noktası olarak olayın gerçekleştiği anı alıp oradan sonrasına doğru ilerler. Fakat bu yaklaşım genellikle yaşananları ve etkilerini anlatma konusunda yetersiz kalabilir. Özellikle de günümüz dünyasının giderek daha kompleks bir hâle büründüğünü ve birçok konunun farklı etkenleri ve sebepleri içerdiğini düşünecek olursak, bu noktada olayın öncesi de giderek daha önemli bir hâle geliyor. İngilizcede "Systems thinking" olarak adlandırılan, Türkçede ise sistem yaklaşımı ya da sistemsel düşünme diyebileceğimiz yaklaşım, gazetecilikte haberlerin daha da derinleştirilmesini ve yaşanan olayları içerisinde bulundukları sistemin bir parçası olarak sunulmasını hedefliyor. Birçok farklı alana uygulanan sistem teorisinden esinlenen bu yaklaşım, haber yazımına —özellikle de araştırmacı gazetecilik işlerinde— büyük bir katkı sunabilir. Sistem yaklaşımının hem gazeteci hem de okur için birçok faydası olabilir. Eğer bir gazeteci üzerine çalıştığı konuya konunun parçası olduğu sistemi de düşünerek yaklaşırsa ilk bakışta görülmeyen detayları ve ilişkileri yakalayabilir. Bu sayede olayın yaşanmasına sebep olan faktörleri ya da aktörlerin ilişkilerini daha iyi bir şekilde görebilir. Aynı zamanda sistem yaklaşımı birbirinden bağımsız görünen haberlerin arasındaki ilişkileri ortaya çıkartmak için de kullanılabilir. Bu yaklaşımı haberlerinize taşımak için kullanabileceğiniz çeşitli araçlar ve rehberler de mevcut. Okurlar için bu yaklaşımla yazılmış bir haber çok daha faydalı olacaktır. Başlı başına bir olay önemsiz görülebilir ya da okurun ilk bakışta haberin önemini ve bağlamını anlaması zor olabilir. Fakat sistem yaklaşımı ile yazılan bir haber bu boşlukları doldurabilir, olayın okurlar tarafından basite indirgenmesi ve böylece yanlış bilgiler ve komplo teorileri ile manipüle edilme ihtimalini azaltabilir. Çünkü çoğu komplo teorisi aslında karmaşık olayları ve sistemleri anlamak için üretilen daha basit ama genellikle yanlış bilgilerden doğmaktadır. Önemli konularda böyle bir yaklaşım ile haber yapıldığında okurun kendisini böyle manipülasyonlardan korumasına da yardım edebiliriz. Ekonomi, siyaset ve teknoloji gibi birçok konu hayatımızı ciddi bir şekilde etkiliyor fakat bu alanlardaki haber niteliğine sahip gelişmeler derin ve kompleks sistemler içerisinde gerçekleştiği için kavraması ve yorumlaması zor olabiliyor. Sistemsel düşünme ile yapılan bir habercilik, bu noktada büyük bir fayda sağlama potansiyeline sahip. |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder