İnternetin dijital yayıncılığa ve gazeteciliğe getirdiği en büyük avantajlardan birisi kesinlikle metin içerisinde link verebilmemiz oldu. Bu bülten sanırım bunun en iyi örneklerinden birisi. Bu sayede haberlerin içeriği daha da zenginleşebiliyor ve okurlar metin içerisinde sunulan bilginin kaynağına çok daha kolay bir şekilde erişebiliyor. Ama linklerle ve internetteki kaynaklarla ilgili önemli bir sorunumuz var: Daima erişilebilir olacağından emin olmamız mümkün değil. Üstelik bu çoğu zaman bizim kontrolümüzde de olmayan bir durum. Bazen verdiğimiz kaynak linkler kaldırılmış olabilir, sitenin altyapı değişikliği linkleri bozabilir ya da siteyi yöneten kişiler sunucu ve alan adı ödemesini yapmayı unutup sitenin kapanmasına neden olabilir. Sosyal medya paylaşımlarını haber içerisinde kullandığımızda da benzer bir sorunla karşılaşıyoruz. Paylaşımı yapan kişi birçok sebepten dolayı silmek istediğinde ya da platformlar herhangi bir kural gerekçesiyle bu paylaşımı otomatik olarak kaldırdığında bunun önüne geçmemiz mümkün değil. Çok önemli olabilecek kaynaklar bir anda erişilemez hâle gelebiliyor. Tüm bunlar dijital haberlerin korunmasını ve tam anlamıyla erişilebilir kaldığından emin olunmasını fazlasıyla zorlaştırıyor. Geçtiğimiz günlerde yayınlanan bir çalışma da bunun ne kadar ciddi olduğunu gözler önüne seriyor. New York Times tarafından 1996 ile 2019 arasında yayınlanan haberleri ve içerisindeki linkleri inceleyen çalışma, haberlerin yüzde 53.5'inde en az bir linkin öldüğünü söylüyor. Bu rakamın üstüne hâlâ çalışan ama içeriği tamamen değişmiş olan linkleri de eklediğimizde durum daha da kötüleşiyor. Bu konuda elbette sorumluluk büyük anlamda bu linklerin kaynağı olan kişi ve kurumlarda olsa da gazetecilerin de bu sorunun önüne geçmek için önlemler almasında fayda var. Eğer 10 yıl içerisinde yazdığınız haberdeki kaynakların yarısı erişilemez hâle geliyorsa bu uzun vadede gazeteciliğin toplumsal hafıza olma özelliğini de sarsacak seviyede bir sorun olacak demektir. Internet Archive gibi kimi çabalar en azından linklerin kaybolduğunu fark ettiğinizde yerine koyabileceğiniz bir arşiv sunuyor ama burada da her şeyi bulmak mümkün değil. Haberlerinizi yayınlamadan önce kaynaklarınızı Perma.cc gibi bir servis kullanarak yedekleyebilir ve alternatif linkler de sunabilirsiniz. Bunu otomatik hâle getirmek isteyen Amber gibi girişimler oldu ama en son kontrol ettiğimde geliştirme süreci durmuştu. Bu konuda daha ciddi adımlar atılması, her gazetecinin ve yayının rahatça kullanabileceği araçlar ve metotlar tasarlanması şart. Hatta günümüzde sorunun geldiği noktayı da düşünecek olursak, bu konuda uluslararası bir standart belirlemek bile bir ihtiyaç hâline gelebilir. Şu anda ise yapabileceğimiz en iyi şey kendi kaynaklarımızı korumanın bir yolunu bulmak ve bu konuda nasıl çözümler üretebileceğimize dair konuşmaya başlamak. |