Post-truth, fake news gibi kavramların popülerleşmesi, medyanın gelir kaynaklarının daha çok konuşulmasıyla birlikte bu konular medya üzerine tartışmaların merkezi hâline geldi. Elbette bu konuda yürütülen daha sektör içi ve akademik tartışmaların yanında, artık her konuda olduğu gibi veri ve teknoloji odaklı girişimler de bu sorunu çözebileceklerini düşünerek devreye girmek istedi.
Bunun sonucunda da artık her yerde görmeye başladığımız medya önyargı tabloları ve araçları türemeye başladı. Media Bias Chart ve AllSides tablosu bunların arasında en ünlü olanlar. Yakın zamanda ortaya çıkan Ground News de benzer verilerle Twitter profillerinin paylaştıkları haber kaynaklarına göre kişilerin analizini yapıyor.
Ancak bu tablo ve araçları biraz incelediğimiz zaman çok sorunlu olabilecek kabuller ve önyargılar ile karşı karşıya kalıyoruz. Sağ ve sol gibi politik tanımların yapılma şeklinden, tarafsızlık gibi kavramların uygulanma şekline kadar birçok sorun bu araçları anlamsız ve tartışmalı hâle getirebiliyor. Örneğin AllSides New York Times ve The Economist'in sol eğilimli, CNN'i de Jacobin gibi sol bir yayınla aynı kategoriye koyabiliyor. Hemen her araç ve listedeki bu temeli belirsiz tanımlar da aslında bize sadece hazırlayan kişilerin politik önyargılarını görme imkânı veriyor.
Daha ilginç bir detay da medya sahipliği konusunun kullanımı. Ground News her baktığınız profilde ilk olarak bu veriyi size sunuyor ancak bu verinin ne anlama geldiği, neden önemli olduğu gibi bir bilgi ile bunu desteklemiyor. Bu da aslında havada bırakılan verinin silahlaştırılmasına imkân tanıyor. Medyanın gelir kaynaklarının onun üretimine etkisi olabilir elbette ama bu bağlamdan koparılmış ve altı doldurulmamış bir veriye dönüştürüldüğünde tehlikeli bir şeye dönüşecektir.
Bu örnekleri medya konusunda nitelik temelli araştırmanın neden yetersiz ve anlamsız kaldığını anlamak için incelemek, bu araçların en iyi kullanımı olacaktır. Medya ve gazetecilik teorisi bilmeden, etik ve bilgi felsefesi temeline dayanmadan, kurumsal ve bölgesel bağlamları hesaba katmadan yapılan böyle çalışmalar çoğu zaman faydadan çok zarara neden oluyor. Sadece veri ile önyargıyı çözebileceğini düşünmek de genellikle bu işe girişen kişinin kendi önyargısını dayatmasıyla sonuçlanıyor.
Medya ve önyargı konusuna dair akademik ve sektör içi çalışmaları yok sayarak, kavramları keyfi bir şekilde tanımlayarak ve sadece veriye dayanarak bu sorunu çözmek hiçbir zaman mümkün olmayacaktır. O yüzden bu araçlara çok fazla önem atfetmemekte fayda var.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder