24 Aralık 2023 Pazar

📅 n okuyoruz| > 2023'te Neler Okuduk?

Bu haftanın anahtar kelimeleri: Threads, Avrupa Birliği, OpenAI, Axel Springer.
Eğer bu e-postayı düzgün göremiyorsanız, lütfen buraya tıklayın.

Herkese merhaba!

⏱️ Bu hafta bültenimiz 938 kelime, okuma süresi yaklaşık 4 dakika.


2023 yılının son haftasına girmeden önce sizlerle yıl boyunca bültende neler konuştuğumuzu, hangi konuların öne çıktığını ve bunların medya ve gazetecilik dünyası için nasıl bir tablo çizdiğini özetledim. Yıl bitmeden önce arşivde dolanıp hafıza tazelemek bir sonraki yıla hazırlanmanın en iyi yollarından birisi.


Bir diğeri de gelecek yıl için iyi bir plan ve strateji geliştirmek. Önümüzdeki hafta yayınlayacağımız 2024 öngörüleri bülteni size bu konuda yardımcı olacaktır.


Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.


Haftaya görüşmek üzere!


—Ahmet Alphan Sabancı

 
2023'te neler okuduk?

Her yıl olduğu gibi bu yıl da 2023'e geri dönüp bakmaya yıl boyunca yazdığım bültenleri inceleyerek başladım. 2023 boyunca —son iki bülteni saymazsak— 50 bültende toplam 68944 kelime yazmışım. Bültende en çok kullandığım kelimelere ve konu başlıklarına baktığımda bu yılın gündeminde teknoloji ve internet geçtiğimiz yıllara kıyasla daha fazla yer kaplamış görünüyor.


Bunun temelde iki sebebi var: yapay zekâ çatısı altında andığımız teknolojiler ve sosyal medyanın geçirdiği dönüşüm. Bu ikisi özellikle medya ve gazetecilik alanının teknolojiyle olan ilişkisinde ciddi bir dönüşüm döneminin başlamasına neden oldu.


Sosyal medyada Twitter'ın Musk tarafından satın alınmasıyla başlayan ve ardından X'e dönüşmesiyle devam eden süreç dönüşümün ana sebebi oldu. Hem Musk'ın genel politik duruşu ve gazetecilere karşı tavrı hem de platformun teknik anlamda değişimi, hem platformun cazibesini yitirmesine neden oluyor hem de kullanışsız bir hâle getiriyor. Üstelik ekonomik olarak da şirketin ayakta kalma şansı giderek azalıyor.


Bu durum kaçınılmaz bir şekilde alternatif arayışlarının başlamasına neden oldu. Hem Mastodon gibi eski platformlar, hem de Threads ve Bluesky gibi yeni isimler hayatımıza girmeye başladı. Henüz Twitter'ın yerini kim alacak belli olmasa da sinyaller bunun tek bir platformdansa başka tür bir sosyal medya yaklaşımının başlangıcına işaret edebileceğini söylüyor.


Burada TikTok için özel bir başlık açmamız lazım. Hem yılın başından bu yana ABD başta olmak üzere kimi ülkelerin bu platformu bir tehdit olarak görmesi hem de yılın sonlarına doğru ülkemizde başlayan TikTok tartışması, platformun diğer bütün özellikleri dışında politik sebeplerden dolayı da gündemimizde kalmasına neden oldu. Önümüzdeki yıl da bu tartışmaların devam etmesi kaçınılmaz görünüyor.


Yapay zekâ konusu ise 2022'nin sonlarında yayınlanan ChatGPT ve Dall-E ile başlayan ve şu anda internette karşımıza çıkmadığı bir gün geçiremediğimiz bir teknolojiye dönüştü. Teknolojinin potansiyelleri ve ileride yapabileceklerinin abartılı bir şekilde pazarlanmasını bir yana bırakırsak, yıl boyunca YZ ve alakalı araçları bültende sıkça ele aldık. Kimi zaman bu teknolojilerin kötüye kullanımını, kimi zaman da aslında nasıl çalıştıklarını konuştuk


Bu yıl en önemsediğim başlıklardan birisi internetteki YZ gürültüsünden kurtulup bu teknolojiyle nasıl sağlıklı bir ilişki kurabileceğimiz oldu. Önümüzdeki yıl(lar)da da bunu konuşmaya devam edeceğiz gibi görünüyor.


Teknolojinin dışına çıktığımızda bu yıl en çok okuduğumuz konulardan birisi medya ve gazetecilik sektörünün ekonomik sıkıntıları oldu. Batan veya küçülmek zorunda kalan şirketler, kapatılan (ve bazen yeniden açılan) yayınlar sıkça gündem başlıklarımız arasındaydı. Küresel ekonomik daralma ve bunun farklı ülkelerdeki yansımaları bunun en önemli sebebiydi. Bu ekonomik sorunun özellikle 2000'lerin başında hayatımıza giren dijital medya modeli için işlerin nasıl zorlaştırdığını da gördük, sadece aboneliğe güvenmenin çoğu kurum için çözüm olamayacağından da bahsettik.


Özellikle 2000'lerin sonlarında doğan ve BuzzFeed ve Vice gibi isimlerle tanıdığımız medya modeli için sonun başlangıcı hissi bu yıl küresel dijital medya camiasındaki hakim duyguydu. Sanırım tam da bu yüzden Ben Smith'in bu şirketlerin doğuşunu ve yükselişini anlatan kitabı Traffic, yılın en çok konuşulanlarından birisi oldu.


Bu ekonomik sorunlar kaçınılmaz olarak sürdürülebilirlik kavramını da gündemimizin önemli başlıklarından birisi hâline getirdi. Hem bültende bu konuyu farklı açılardan ele aldık hem de bu başlık üzerine 10 bölümlük bir özel podcast serisi yayınladık.


Bu yıl maalesef hem 6 Şubat'ta ülkemizde gerçekleşen deprem, hem de 7 Ekim'de Gazze'de başlayan savaş gazeteciliğin neden böyle zamanlarda çok önemli ve hakkıyla yapılması gereken bir iş olduğunu hatırlatan olaylar oldu. Üzerine ülkemizdeki genel seçimleri de ekleyince haberciliğin sorunları ve haberlere güvenin yıkılmasının sonuçları daha görünür bir hâle geldi.


Aynı zamanda her yıl olduğu gibi dünyanın hemen her yerinde gazeteciler hedef alınmaya ve sansürlenmeye de devam etti. Onlarca gazetecinin öldürüldüğü, tutuklandığı ve tehdit edildiği bir yılı geride bıraktık. ABD'den Hindistan'a, dünyada bu konuda örneklerin yaşanmadığı ülke sayısı maalesef yok denecek kadar azdı.

 

Bütün bunları bir arada düşündüğümüzde 2023 bir yandan oldukça tanıdık ve geçmiş yıllarda başlayan kimi dinamiklerin sonuçlarını gösterdiği bir yıl olarak görülebilir. Bu da haksız bir yorum sayılmaz. Çoğu gelişme zaten sektörü dikkatli bir şekilde takip edenler tarafından bekleniyordu. Mesela ekonomik alandaki gelişmelere hazırlıksız yakalananlar genellikle önceki sinyalleri görmezden gelen ya da bu alanda sürdürülebilir bir yapı kurmayı önemsemeyip kısa vadeli düşünenler oldu.


Ancak özellikle teknoloji alanındaki gelişmeler birçok kişi ve kurumu hazırlıksız yakalayan oldu. Belki Twitter ve sosyal medya konusunda yaşananlara hazırlanmak ve bunun için alternatif çözümler üretmek mümkündü ama ChatGPT ve benzer YZ teknolojilerinin bu kadar hızlı ve kontrolsüz bir şekilde yayılacağını tahmin etmek mümkün değildi. Burada uygulanabilecek tek strateji önceki hype dalgalarından ders çıkarmak olabilirdi. Küresel çapta da çoğunlukla bu yol tercih edildi.


Ancak ülkemiz medyası açısından maalesef durum yine her şeyi geriden takip edip Amerika'yı yeniden keşfetmeye çalışmakla geçecek gibi görünüyor. Aynı hataların tekrar edildiği, dünyadan kopuk kalınan ve bunları çözmek yerine bahanelerle vakit harcanan bir yıl oldu 2023. 


n okuyoruz| bültenin gözünden 2023 kısaca böyle geçti. Bu yıl boyunca bültende konuştuklarımız aslında 2024'te neler olabileceği konusunda bize önemli sinyaller veriyor. Bunları ve daha fazlasını da önümüzdeki hafta, yılın son bülteninde, konuşacağız.

 
newslabturkey'de bu hafta

👫 Anıl Aba, sosyal medya kullanımının genç yaş grubundaki intiharlarda oynadığı rolü ve bu alandaki çalışmaları yazdı.


🗞 Emel Baştürk, sıklıkla unutulan bir konu olan habercilerin psikolojik sağlığını ve yaşadıkları zorlukları ele aldı.


🗞 Ilgaz Gökırmaklı, toplumsal cinsiyete duyarlı bir haber merkezi kurmak için yapılması gerekenleri anlattı.

 

Bu haftalık bültenimizden bu kadar. Bültenimizle ilgili her türlü görüş ve önerilerinizi de bulten@newslabturkey.org adresine veya bu bültene cevap yazarak ulaştırabilirsiniz. Bülten editörümüz Ahmet Alphan Sabancı'ya ise ahmet@newslabturkey.org adresinden ulaşmanız mümkün. Her gün güncellenecek olan web sitemize ve sosyal medya hesaplarımıza da aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.

 

Önümüzdeki hafta görüşmek üzere.

 

Bu e-maili bültenimize kendi isteğinizle web sitemiz ya da Facebook sayfamız üzerinden abone olduğunuz için alıyorsunuz.

 

Adres:
Dijital Medya Araştırmaları Derneği

Caferağa Mah. Şair Nefi Sokak
Şeker Apt. No:46 D:4

Kadıköy / İstanbul 34710

Turkey

Üyelikten ayrıl
Bu ileti size INBOX aracılığıyla gönderilmiştir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Google Trends

Apple’ın “Bul” Uygulamasıyla Bagajınızı Takip Edin!

Eşyalarınızın her an nerede olduğunu bilerek huzurla seyahat edin. ...